玉鸟吃什么饲料好
LaaknorBot (ба?с | ?исса) х робот ?aвз карда истодааст: hy:??????????????? |
х исло?и вожа?о using AWB ? |
||
| (45 intermediate revisions by 19 users not shown) | |||
| Сатри 1: | Сатри 1: | ||
[[File:Lateral head anatomy detail.jpg|thumb|Намунаи расми анатом?]] |
|||
'''Анатомия''' - [[илм]]ест, ки сохти беруни ва дохилии [[организм]]хоро меомузад. |
|||
'''Кобадшинос?''', '''анато?мия''' (аз {{lang-el|[[ана-|?να-]]}} ?аз сар; аз боло? + {{lang-el2|τ?μνω}} ?мебурам, чок мекунам?) — илмест дар бораи шакл ва сохти узв?ои ало?ида, система ва [[организм]]и том; як ?исмати [[Мор-фология (биология)|морфология]]. |
|||
== Анатомияи одам == |
|||
{{Биология}} |
|||
Анатомия ба анатомияи ?айвонот ва анатомияи рустан? ?удо мешавад. Бисёр ва?т анатомия гуфта, анатомияи одамро дар назар доранд. Анатомияи одам аз ?умлаи фан?ои асосии тибби назар? ва амалист. |
|||
=== Таърих === |
|||
{{Зоо-нопурра}} |
|||
Маълумоти нахустин ро?еъ ба анатомияи одам дар асар?ои олимони ?адим [[Арасту]], [[Бу?рот]], [[Закариёи Роз?]], [[Абуалии Сино]], [[Ибни Рушд]] ва дигарон мав?уданд. Равна?и натомия дар Шар? бештар ба фаъолияти э?одии Абуалии Сино вобаста аст. Асар?ои безаволи ? оид ба анатомияи одам сол?ои зиёд сарчашмаи асосии маълумоти ин со?а буданд. Дар ??онуни тиб?-и Шайхурраис дар робита ба анатомияи одам мавз?ъ?ои ?олиб ?ой дода шудаанд. |
|||
=== Ом?зиш === |
|||
[[Category:Олами ?айвонот]] |
|||
Ом?зиши анатомияи организми одам аз тавсифи муттасилу да?и?и намуди берун? ва сохти дарунии узв?о дар ?олати м?ътадил? иборат аст. Барои осон гардондани ом?зиши сохти бадан узв?оро мувофи?и сохт, амал ва инкишоф мутта?ид намуда, дар бораи он?о маълумот меди?анд (анатомияи тасниф?). |
|||
[[Гур??:Биология]] |
|||
=== Фасл?ои анатомия === |
|||
[[af:Anatomie]] |
|||
Анатомия ба чунин фасл?о та?сим мешавад: |
|||
[[an:Anatomía]] |
|||
* остеология?— таълимот оид ба устухон?о; |
|||
[[ar:?????]] |
|||
* артросиндесмология?— таълимот оид ба банди устухон?о (аз он ?умла оид ба бу?ум?о ва пайванд?о); |
|||
[[arz:?????]] |
|||
* миология?— таълимот оид ба мушак?о; |
|||
[[ast:Anatomía]] |
|||
* спланхнология?— таълимот оид ба узв?ои дарун (нафаскаш?, ?озима, ихро?, таносул); |
|||
[[az:Anatomiya]] |
|||
*ангиология?— таълимот оид ба системаи раг?ои хун ва лимфа; |
|||
[[bat-smg:Anatuom?j?]] |
|||
*неврология?— таълимот оид ба системаи асаб?ои марказ? ва канор?; |
|||
[[be:Анатом?я]] |
|||
*эндокринология?— таълимот оид ба ?адуд?ои тарашш??и дохил?; |
|||
[[be-x-old:Анатом?я]] |
|||
*эстезиология?— таълимот оид ба узв?ои э?сос. |
|||
[[bn:??????????]] |
|||
[[bs:Anatomija]] |
|||
Он боби анатомияро, ки та?йироти шакл ва сохти узв?оро ро?еъ ба ?ар гуна давра?ои ?аёти одам меом?зад, анатомияи синну сол меноманд (ба ин фасл анатомияи к?дак ?ам дохил мешавад). |
|||
[[ca:Anatomia]] |
|||
[[cs:Anatomie]] |
|||
Анатомияи пластик? (тармим?) таълимот оид ба сохти берунии бадан ва таносуб?ои он буда, а?амияти калони амал? дорад. |
|||
[[cv:Анатоми]] |
|||
[[cy:Anatomeg]] |
|||
Донистани ин фасли анатомия на фа?ат ба рассомон ва ?айкалтарошон, балки ба ихтироъкорони либосу пойафзор низ лозим аст. Инчунин анатомияи топогроф? (таълимот оид ба ?ойгирии узв?о, бофта?о, раг?о ва асаб?о дар ин ё он ?исми бадан) барои тибби амал?, хусусан барои ?арро?? а?амияти калон дорад. Ом?хтани сохт ва шакли организм вобаста ба кори системаю узв?ои ало?ида вазифаи анатомияи функсионал? аст. Таълимот ро?еъ ба сохти хурдтарини узв?ою бофта?оро гистология меноманд. Анатомияи эътилол? (таълимот оид ба шакл ва сохти узв?ою бофта?ои иллатнок) аз анатомия чун илми муста?ил ?удо шудааст. Анатомия усул?ои гуногуни тад?и?от (аз ташре?и му?аррар? бо ёрии нештар ё пинсет то методи микроскопияи электрон?, рентгенография ва ?айра)-ро истифода мебарад. |
|||
[[da:Anatomi]] |
|||
[[de:Anatomie]] |
|||
=== Ом?зиши анатомия дар То?икистон === |
|||
[[diq:Anatomiye]] |
|||
Дар То?икистон анатомия бо таъсиси кафедраи анатомияи ДДТТ ба номи Абуал? ибни Сино (1939) ташаккул ёфт. Феълан оид ба со?а?ои мухталифи анатомия дар кафедра?ои анатомияи ДДТТ, ДМТ, ДДОТ, Донишго?и давлатии Ху?анд, Донишкадаи тарбияи ?исмонии То?икистон ва ?. паж??иш ан?ом меди?анд. Олимони со?а дар ?ум?ур? ба ?алли проблема?ои таъсири омил?ои гуногуни му?ит ба сохт ва шакли бофтаю узв?ои бадан ?ангоми бемори?ои аъзои ?озима, ?игар, дилу раг?о, лимфа ва ?. дар шароити к??истон, хусусият?ои ма?рои хуну лимфа дар мавриди ?арро?ии тухмдон, бачадон, меъда, масона, п?ст, ?игар, ??заи чашм, шуш, шикампарда ва ?. маш?ул мебошанд. Дар риво?и анатомия дар То?икистон са?ми олимон Я.?А.?Ра?имов, А.?Е.?Этинген, Ф.?А.?Абдура?монов, М.?У.?Усмонов, М. Каримов, С. С. ?урбонов, М.?М.?Мамад?улова ва дигарон калон аст. |
|||
[[el:Ανατομ?α]] |
|||
[[en:Anatomy]] |
|||
== Анатомияи му?оисавии ?айвонот == |
|||
[[eo:Anatomio]] |
|||
Анатомияи му?оисавии ?айвонот, як фасли морфологияи ?айвонот. Анатомияи му?оисавии ?айвонот сохти бадан, узв?о, шабо?ати морфолог? ва пайдоиши ?айвонотро ом?хта, вобаста ба вазифаашон сохти узв?оро му?оиса мекунад, тарзи ба шароити сукунат мутоби? шудан, пайдоиш ва та?аввулоти он?оро ошкор месозад. Анатомияи му?оисавии ?айвонот ба узвшинос?, архитектоника ва морфологияи та?аввулот? ?удо мешавад. |
|||
[[es:Anatomía]] |
|||
[[et:Anatoomia]] |
|||
Асосгузори анатомияи му?оисавии ?айвонот Арасту мебошад. Доир ба анатомияи му?оисавии ?айвонот то садаи XVIII фа?ат баъзе тад?и?от гузаронда шуда буданд (олимони италияв? Леонардо да Винчи, Ф. Реди, табиатшиносони франсав? Л. Добантон, П. Белон ва дигарон). Дар садаи XIX зоологи франсав? Ж. Кюве сохти баъзе ?айвонотро муфассал ом?хта, нати?а?ои оид ба сохти ?айвоноти ?озира ва ни?оят ?адим ба даст омадаро дар ?Лексия?о оид ба анатомияи му?оисав?? (?. 1-5; 1800—1805) ном асараш ?амъбаст кард. Дар инкишофи анатомияи му?оисавии ?айвонот олими дигари франсав? Э. Жоффруа Сент-Илер низ са?ми назаррас гузоштааст. ? оид ба ягона будани сохти ?айвонот, ки зери таъсири му?ит та?йир ёфтааст, фикр ронда, таълимоти гомология (монанд?)-и узв?оро ба ву?уд овард. Дар инкишофи минбаъдаи Аанатомияи му?оисавии ?айвонот биолог?ои франсав? П. Латрейл, М. Савини, А. Милн-Эдвардс, олимони немис И. Мюллер, И. Миккел, К. Карус, олими англис Р. Оуэн, биолог?ои рус А.?О.?Ковалевский, И.?И.?Мечников, В.?В.?Заленский, К.?Н.?Давидов ва дигарон ?иссаи калон гузоштанд. Шар?и таърих? ё ?иёс?-анатомии ташаккули ?онварон, ошкор кардани пайдоиш ва ро??ои та?аввулоти гур???ои ?айвонот, тартиб додани таснифоти табиии олами ?айвонот ва му?аррар кардани ?онуният?ои морфологии та?аввулот масъала?ои асосии ом?зиши анатомияи му?оисавии ?айвонот мебошанд. Анатомияи му?оисавии ?айвонот аз комёби?ои анатомия, эмбриология ва палеонтология фаровон истифода мебарад. Хусусан байни анатомияи му?оисавии ?айвонот, филогения ва систематикаи ?айвонот робитаи ногусустан? ву?уд дорад; бисёр масъала?ои он?о умумист. |
|||
[[eu:Anatomia]] |
|||
[[ext:Anatomia]] |
|||
Оид ба анатомияи му?оисавии ?айвонот дар Институти чорводории АИКТ, кафедраи чорводории ДАТ ва кафедра?ои зоологияи ДМТ ва ДДОТ паж??иш?о ан?ом меди?анд. |
|||
[[fa:??????????]] |
|||
[[fi:Anatomia]] |
|||
== Анатомияи рустан? == |
|||
[[fr:Anatomie]] |
|||
Анатомияи рустан?, як фасли ботаника, ки сохти дарунии бофта?ои рустан?, пайдоиш, ?онунияти инкишоф ва ?ойгиршавии он?оро дар узв?ои ?удогона меом?зад. Пайдоиши анатомияи рустан? ба ихтироъ ва такмили микроскоп ало?аманд аст. Соли 1665 физики англис Р. Гук бо микроскопи такмилдодааш пардаи тунуки п?к ва ч?би рустани?ои гуногунро та??и? карда, му?аррар намуд, ки он?о аз ?у?айра иборатанд. Вале асосгузорони анатомияи рустан? биологи италияв? М. Малпиг? ва ботаники англис Н. Грю (а. 17) ма?суб мешаванд. |
|||
[[fy:Anatomy]] |
|||
[[gl:Anatomía]] |
|||
?у?айраи рустан? аз лифофа, протопласт (ситоплазма, ядро, пластид?о, митохондрия?о) ва ма?сули фаъолияти он (модда?ои захирав?, ?атрон, рав?ан?ои эфир? ва ?айра) иборат аст. Мавз?и асосии ом?зиши анатомияи рустан? узв?ои нашви (поя, реша ва шоху барг)-и дарахтон (аз ?умла дарахтони мева ва ток) ва гулу меваи он?о мебошад. |
|||
[[he:???????]] |
|||
[[hr:Anatomija]] |
|||
Анатомияи рустан? ба морфология, физиология ва эмбриологияи рустан? сахт марбут буда, аз фасл?ои анатомияи физиолог?, эколог?, патолог? ва му?оисавии рустан? иборат аст. Анатомияи физиологии рустан? ало?аи байни сохт ва ?араён?ои дар он?о рухди?анда, анатомияи экологии рустан? ба сохти рустан? таъсир кардани шароити му?ит ва инкишоф, анатомияи патологии рустан? ба сохти рустан? таъсир кардани унсур?ои касалиовари биолог?, химияв? ва физик?, анатомияи му?оисавии рустан? намуд, авлод, оила ва ?-ро ба тарзи ?иёс тад?и? мекунад. Анатомияи та?рибавии рустан? асосан ба та?риба?ои агротехник? вобастаг? дорад. Усули асосии ом?зиши сохти дарунии рустан? тайёр намудан ва бо микроскоп дидани ?абати тунук буридаи узви рустан? мебошад. Усул?ои дигари тад?и?от низ ву?уд доранд (мас., люминессент?, поляризатсион?, электрон?, гистохимияв?, та?лили ренгеноструктурав? ва ?айра). Тад?и?оти анатом? имконият фаро?ам меоваранд, ки бисёр сифат?ои пур?имати дарахтони мева ошкор гарданд, масъалаи механизатсияи бо?у токзор ва ни?олхона?о ро?и ?алли худро ёбад (мас., пайвандкунии мошин?, бо мошин буридани току навдаи дарахтон, бо комбайн ?ундоштани ?осил ва ?айра), усул?ои ташхиси сармобардор?, устувор? ба зараррасону касали?о дарёфт шаванд. |
|||
[[hu:Anatómia]] |
|||
[[hy:???????????????]] |
|||
== Анатомияи эътилол? == |
|||
[[ia:Anatomia]] |
|||
Анатомияи эътилол?, морфологияи эътилол? - илмест, ки асос?ои морфологии бемори?ои одам ва ?айвонотро меом?зад. Мавз?и тад?и?и анатомияи эътилол? та?йироти макроскоп? ва микроскоп? дар узву бофта?о мебошад. Анатомияи эътилол? умум? (морфологияи бемори?о, мас., ихтилоли гардиши хун, мубодилаи модда?о, илти?об, омос?оро меом?зад) ва ?узъ? (морфологияи бемори?ои ало?идаро тад?и? мекунад) мешавад. Усули асосие, ки ?ангоми анатомияи эътилолии одам истифода мебаранд, чок кардани ?асад аст. Ин имкон меди?ад, ки бемор? аз ниго?и клиникию морфолог? та?лил ва но?иси?ои ташхису муоли?а му?аррар карда шаванд. Узву бофта?ои ?ангоми ?арро?? бурида гирифта ва маводи [[биопсия]]ро низ аз ?и?ати патологоанатом? месан?анд. Бинобар тара??? кардани техникии тибб? ва илми ?арро?? узву бофтае нест, ки мавриди чунин сан?иш ?арор нагирад. Дар нати?аи тад?и?и маводи биопсия анатомияи эътилолии одами зинда низ ба ву?уд оварда шудааст. Дар тад?и?оти патологоанатом? аз усул?ои сан?иши микроскоп? (люминессент?, р?шноиг?, электрон?, ситолог?, гистолог?, гистохимияв?, морфометр? ва ?айра) фаровон истифода мебаранд. Анатомияи эътилол? дар робита бо физиологияи эътилол? масъала?ои асосии патологияи умум? ва ?узъиро ?аллу фасл менамояд. |
|||
[[id:Anatomi]] |
|||
[[io:Anatomio]] |
|||
=== Ом?зиш дар То?икистон === |
|||
[[is:Líff?rafr?ei]] |
|||
Анатомияи эътилол? чун фанни муста?ил дар мактаб?ои олии тибб? таълим дода мешавад. Дар ДДТТ ба номи Абуал? ибни Сино онро аз соли. 1939 дарс меди?анд. Дар кафедраи анатомияи эътилол?, ки бо ташаббуси профессор П. В. Сиповский таъсис ёфта буд (1939), бисёр масъала?ои му?им ?алли хешро ёфтанд (мас., чанд намуди морфологии бемории ?о?ар му?аррар карда шуд, морфологияи гепатити гелиотроп? мавриди тад?и? ?арор гирифт ва ?айра). Дар тара??ии анатомияи эътилол? са?ми профессорон П. В. Сиповский, К. Н. Савина, Ю. В. Гулкевич, А. ?. ?оибов, Б. Д. Монастирская, А. В. Куркин ва дигарон калон аст. |
|||
[[it:Anatomia]] |
|||
[[ja:解剖学]] |
|||
== ?амчунин нигаред == |
|||
[[jv:Anatomi]] |
|||
* [[Морфологияи ?айвонот]] |
|||
[[ka:????????]] |
|||
* [[Морфологияи рустан?]] |
|||
[[kaa:Anatomiya]] |
|||
[[kk:Анатомия]] |
|||
== Эзо? == |
|||
[[ko:???]] |
|||
{{эзо?}} |
|||
[[ku:Anatom?]] |
|||
[[la:Anatomia]] |
|||
== Адабиёт == |
|||
[[lb:Anatomie]] |
|||
* Колесник Л. В., Виноградарство, Кишинёв, 1968; |
|||
[[lt:Anatomija]] |
|||
* Никитин A. Анатомия, Панкова И. А., Анатомический атлас полезных и некоторые ядовитых растений, Л., 1982; |
|||
[[lv:Anatomija]] |
|||
* Энциклопедия виноградарства, т. 1, Кишинёв, 1986; |
|||
[[mk:Анатоми?а]] |
|||
* Бавтуто Г. А., Ерей Л. М., Практикум по анатомии и морфологии растений, Минск, 2002; |
|||
[[ml:????????????]] |
|||
* Лотова Л. И., Ботаника: Морфология и анатомия высших растений, М., 2007. |
|||
[[ms:Anatomi]] |
|||
[[mwl:Anatomie]] |
|||
== Пайванд?о== |
|||
[[my:????????]] |
|||
{{Навигатсия |
|||
[[nds:Anatomie]] |
|||
|Мавзуъ = Анатомия |
|||
[[nl:Anatomie]] |
|||
|Портал= Анатомия |
|||
[[nn:Anatomi]] |
|||
|Викилу?ат= анатомия |
|||
[[no:Anatomi]] |
|||
|Викиучебник= |
|||
[[nov:Anatomia]] |
|||
|Викицитатник= |
|||
[[nrm:Anatonmie]] |
|||
|Викитека= |
|||
[[oc:Anatomia]] |
|||
|Викивиды= |
|||
[[os:Анатоми]] |
|||
|Викиновости= |
|||
[[pam:Anatomy]] |
|||
|Метавики= |
|||
[[pl:Anatomia]] |
|||
|Лои?а= Анатомия}} |
|||
[[pt:Anatomia]] |
|||
* {{ВТ-ЭСБЕ|Анатомия}} |
|||
[[qu:Kurku yachay]] |
|||
[[ro:Anatomie]] |
|||
== Сарчашма == |
|||
[[ru:Анатомия]] |
|||
* {{ЭМТ|Анатомия|1}} |
|||
[[scn:Anatumìa]] |
|||
{{Бахш?ои биология}} |
|||
[[sh:Anatomija]] |
|||
{{Бахш?ои биология/Анатомия}} |
|||
[[simple:Anatomy]] |
|||
[[sk:Anatómia]] |
|||
[[Гур??:Колбадшинос?| ]] |
|||
[[sl:Anatomija]] |
|||
[[sr:Анатоми?а]] |
|||
[[stq:Anatomie]] |
|||
[[su:Anatomi]] |
|||
[[sv:Anatomi]] |
|||
[[sw:Anatomia]] |
|||
[[ta:?????????????]] |
|||
[[te:???? ??????? ?????????]] |
|||
[[th:??????????????]] |
|||
[[tl:Anatomiya]] |
|||
[[tr:Anatomi]] |
|||
[[uk:Анатом?я]] |
|||
[[ur:?????]] |
|||
[[vi:Gi?i ph?u h?c]] |
|||
[[war:Anatomiya]] |
|||
[[yi:????????]] |
|||
[[zh:解剖学]] |
|||
Нусхаи кунун? то 09:04, 6 Январ 2021
Кобадшинос?, анато?мия (аз юн. ?να- ?аз сар; аз боло? + τ?μνω ?мебурам, чок мекунам?) — илмест дар бораи шакл ва сохти узв?ои ало?ида, система ва организми том; як ?исмати морфология.
Анатомияи одам
[вироиш | вироиши манбаъ]Анатомия ба анатомияи ?айвонот ва анатомияи рустан? ?удо мешавад. Бисёр ва?т анатомия гуфта, анатомияи одамро дар назар доранд. Анатомияи одам аз ?умлаи фан?ои асосии тибби назар? ва амалист.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]Маълумоти нахустин ро?еъ ба анатомияи одам дар асар?ои олимони ?адим Арасту, Бу?рот, Закариёи Роз?, Абуалии Сино, Ибни Рушд ва дигарон мав?уданд. Равна?и натомия дар Шар? бештар ба фаъолияти э?одии Абуалии Сино вобаста аст. Асар?ои безаволи ? оид ба анатомияи одам сол?ои зиёд сарчашмаи асосии маълумоти ин со?а буданд. Дар ??онуни тиб?-и Шайхурраис дар робита ба анатомияи одам мавз?ъ?ои ?олиб ?ой дода шудаанд.
Ом?зиш
[вироиш | вироиши манбаъ]Ом?зиши анатомияи организми одам аз тавсифи муттасилу да?и?и намуди берун? ва сохти дарунии узв?о дар ?олати м?ътадил? иборат аст. Барои осон гардондани ом?зиши сохти бадан узв?оро мувофи?и сохт, амал ва инкишоф мутта?ид намуда, дар бораи он?о маълумот меди?анд (анатомияи тасниф?).
Фасл?ои анатомия
[вироиш | вироиши манбаъ]Анатомия ба чунин фасл?о та?сим мешавад:
- остеология — таълимот оид ба устухон?о;
- артросиндесмология — таълимот оид ба банди устухон?о (аз он ?умла оид ба бу?ум?о ва пайванд?о);
- миология — таълимот оид ба мушак?о;
- спланхнология — таълимот оид ба узв?ои дарун (нафаскаш?, ?озима, ихро?, таносул);
- ангиология — таълимот оид ба системаи раг?ои хун ва лимфа;
- неврология — таълимот оид ба системаи асаб?ои марказ? ва канор?;
- эндокринология — таълимот оид ба ?адуд?ои тарашш??и дохил?;
- эстезиология — таълимот оид ба узв?ои э?сос.
Он боби анатомияро, ки та?йироти шакл ва сохти узв?оро ро?еъ ба ?ар гуна давра?ои ?аёти одам меом?зад, анатомияи синну сол меноманд (ба ин фасл анатомияи к?дак ?ам дохил мешавад).
Анатомияи пластик? (тармим?) таълимот оид ба сохти берунии бадан ва таносуб?ои он буда, а?амияти калони амал? дорад.
Донистани ин фасли анатомия на фа?ат ба рассомон ва ?айкалтарошон, балки ба ихтироъкорони либосу пойафзор низ лозим аст. Инчунин анатомияи топогроф? (таълимот оид ба ?ойгирии узв?о, бофта?о, раг?о ва асаб?о дар ин ё он ?исми бадан) барои тибби амал?, хусусан барои ?арро?? а?амияти калон дорад. Ом?хтани сохт ва шакли организм вобаста ба кори системаю узв?ои ало?ида вазифаи анатомияи функсионал? аст. Таълимот ро?еъ ба сохти хурдтарини узв?ою бофта?оро гистология меноманд. Анатомияи эътилол? (таълимот оид ба шакл ва сохти узв?ою бофта?ои иллатнок) аз анатомия чун илми муста?ил ?удо шудааст. Анатомия усул?ои гуногуни тад?и?от (аз ташре?и му?аррар? бо ёрии нештар ё пинсет то методи микроскопияи электрон?, рентгенография ва ?айра)-ро истифода мебарад.
Ом?зиши анатомия дар То?икистон
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар То?икистон анатомия бо таъсиси кафедраи анатомияи ДДТТ ба номи Абуал? ибни Сино (1939) ташаккул ёфт. Феълан оид ба со?а?ои мухталифи анатомия дар кафедра?ои анатомияи ДДТТ, ДМТ, ДДОТ, Донишго?и давлатии Ху?анд, Донишкадаи тарбияи ?исмонии То?икистон ва ?. паж??иш ан?ом меди?анд. Олимони со?а дар ?ум?ур? ба ?алли проблема?ои таъсири омил?ои гуногуни му?ит ба сохт ва шакли бофтаю узв?ои бадан ?ангоми бемори?ои аъзои ?озима, ?игар, дилу раг?о, лимфа ва ?. дар шароити к??истон, хусусият?ои ма?рои хуну лимфа дар мавриди ?арро?ии тухмдон, бачадон, меъда, масона, п?ст, ?игар, ??заи чашм, шуш, шикампарда ва ?. маш?ул мебошанд. Дар риво?и анатомия дар То?икистон са?ми олимон Я. А. Ра?имов, А. Е. Этинген, Ф. А. Абдура?монов, М. У. Усмонов, М. Каримов, С. С. ?урбонов, М. М. Мамад?улова ва дигарон калон аст.
Анатомияи му?оисавии ?айвонот
[вироиш | вироиши манбаъ]Анатомияи му?оисавии ?айвонот, як фасли морфологияи ?айвонот. Анатомияи му?оисавии ?айвонот сохти бадан, узв?о, шабо?ати морфолог? ва пайдоиши ?айвонотро ом?хта, вобаста ба вазифаашон сохти узв?оро му?оиса мекунад, тарзи ба шароити сукунат мутоби? шудан, пайдоиш ва та?аввулоти он?оро ошкор месозад. Анатомияи му?оисавии ?айвонот ба узвшинос?, архитектоника ва морфологияи та?аввулот? ?удо мешавад.
Асосгузори анатомияи му?оисавии ?айвонот Арасту мебошад. Доир ба анатомияи му?оисавии ?айвонот то садаи XVIII фа?ат баъзе тад?и?от гузаронда шуда буданд (олимони италияв? Леонардо да Винчи, Ф. Реди, табиатшиносони франсав? Л. Добантон, П. Белон ва дигарон). Дар садаи XIX зоологи франсав? Ж. Кюве сохти баъзе ?айвонотро муфассал ом?хта, нати?а?ои оид ба сохти ?айвоноти ?озира ва ни?оят ?адим ба даст омадаро дар ?Лексия?о оид ба анатомияи му?оисав?? (?. 1-5; 1800—1805) ном асараш ?амъбаст кард. Дар инкишофи анатомияи му?оисавии ?айвонот олими дигари франсав? Э. Жоффруа Сент-Илер низ са?ми назаррас гузоштааст. ? оид ба ягона будани сохти ?айвонот, ки зери таъсири му?ит та?йир ёфтааст, фикр ронда, таълимоти гомология (монанд?)-и узв?оро ба ву?уд овард. Дар инкишофи минбаъдаи Аанатомияи му?оисавии ?айвонот биолог?ои франсав? П. Латрейл, М. Савини, А. Милн-Эдвардс, олимони немис И. Мюллер, И. Миккел, К. Карус, олими англис Р. Оуэн, биолог?ои рус А. О. Ковалевский, И. И. Мечников, В. В. Заленский, К. Н. Давидов ва дигарон ?иссаи калон гузоштанд. Шар?и таърих? ё ?иёс?-анатомии ташаккули ?онварон, ошкор кардани пайдоиш ва ро??ои та?аввулоти гур???ои ?айвонот, тартиб додани таснифоти табиии олами ?айвонот ва му?аррар кардани ?онуният?ои морфологии та?аввулот масъала?ои асосии ом?зиши анатомияи му?оисавии ?айвонот мебошанд. Анатомияи му?оисавии ?айвонот аз комёби?ои анатомия, эмбриология ва палеонтология фаровон истифода мебарад. Хусусан байни анатомияи му?оисавии ?айвонот, филогения ва систематикаи ?айвонот робитаи ногусустан? ву?уд дорад; бисёр масъала?ои он?о умумист.
Оид ба анатомияи му?оисавии ?айвонот дар Институти чорводории АИКТ, кафедраи чорводории ДАТ ва кафедра?ои зоологияи ДМТ ва ДДОТ паж??иш?о ан?ом меди?анд.
Анатомияи рустан?
[вироиш | вироиши манбаъ]Анатомияи рустан?, як фасли ботаника, ки сохти дарунии бофта?ои рустан?, пайдоиш, ?онунияти инкишоф ва ?ойгиршавии он?оро дар узв?ои ?удогона меом?зад. Пайдоиши анатомияи рустан? ба ихтироъ ва такмили микроскоп ало?аманд аст. Соли 1665 физики англис Р. Гук бо микроскопи такмилдодааш пардаи тунуки п?к ва ч?би рустани?ои гуногунро та??и? карда, му?аррар намуд, ки он?о аз ?у?айра иборатанд. Вале асосгузорони анатомияи рустан? биологи италияв? М. Малпиг? ва ботаники англис Н. Грю (а. 17) ма?суб мешаванд.
?у?айраи рустан? аз лифофа, протопласт (ситоплазма, ядро, пластид?о, митохондрия?о) ва ма?сули фаъолияти он (модда?ои захирав?, ?атрон, рав?ан?ои эфир? ва ?айра) иборат аст. Мавз?и асосии ом?зиши анатомияи рустан? узв?ои нашви (поя, реша ва шоху барг)-и дарахтон (аз ?умла дарахтони мева ва ток) ва гулу меваи он?о мебошад.
Анатомияи рустан? ба морфология, физиология ва эмбриологияи рустан? сахт марбут буда, аз фасл?ои анатомияи физиолог?, эколог?, патолог? ва му?оисавии рустан? иборат аст. Анатомияи физиологии рустан? ало?аи байни сохт ва ?араён?ои дар он?о рухди?анда, анатомияи экологии рустан? ба сохти рустан? таъсир кардани шароити му?ит ва инкишоф, анатомияи патологии рустан? ба сохти рустан? таъсир кардани унсур?ои касалиовари биолог?, химияв? ва физик?, анатомияи му?оисавии рустан? намуд, авлод, оила ва ?-ро ба тарзи ?иёс тад?и? мекунад. Анатомияи та?рибавии рустан? асосан ба та?риба?ои агротехник? вобастаг? дорад. Усули асосии ом?зиши сохти дарунии рустан? тайёр намудан ва бо микроскоп дидани ?абати тунук буридаи узви рустан? мебошад. Усул?ои дигари тад?и?от низ ву?уд доранд (мас., люминессент?, поляризатсион?, электрон?, гистохимияв?, та?лили ренгеноструктурав? ва ?айра). Тад?и?оти анатом? имконият фаро?ам меоваранд, ки бисёр сифат?ои пур?имати дарахтони мева ошкор гарданд, масъалаи механизатсияи бо?у токзор ва ни?олхона?о ро?и ?алли худро ёбад (мас., пайвандкунии мошин?, бо мошин буридани току навдаи дарахтон, бо комбайн ?ундоштани ?осил ва ?айра), усул?ои ташхиси сармобардор?, устувор? ба зараррасону касали?о дарёфт шаванд.
Анатомияи эътилол?
[вироиш | вироиши манбаъ]Анатомияи эътилол?, морфологияи эътилол? - илмест, ки асос?ои морфологии бемори?ои одам ва ?айвонотро меом?зад. Мавз?и тад?и?и анатомияи эътилол? та?йироти макроскоп? ва микроскоп? дар узву бофта?о мебошад. Анатомияи эътилол? умум? (морфологияи бемори?о, мас., ихтилоли гардиши хун, мубодилаи модда?о, илти?об, омос?оро меом?зад) ва ?узъ? (морфологияи бемори?ои ало?идаро тад?и? мекунад) мешавад. Усули асосие, ки ?ангоми анатомияи эътилолии одам истифода мебаранд, чок кардани ?асад аст. Ин имкон меди?ад, ки бемор? аз ниго?и клиникию морфолог? та?лил ва но?иси?ои ташхису муоли?а му?аррар карда шаванд. Узву бофта?ои ?ангоми ?арро?? бурида гирифта ва маводи биопсияро низ аз ?и?ати патологоанатом? месан?анд. Бинобар тара??? кардани техникии тибб? ва илми ?арро?? узву бофтае нест, ки мавриди чунин сан?иш ?арор нагирад. Дар нати?аи тад?и?и маводи биопсия анатомияи эътилолии одами зинда низ ба ву?уд оварда шудааст. Дар тад?и?оти патологоанатом? аз усул?ои сан?иши микроскоп? (люминессент?, р?шноиг?, электрон?, ситолог?, гистолог?, гистохимияв?, морфометр? ва ?айра) фаровон истифода мебаранд. Анатомияи эътилол? дар робита бо физиологияи эътилол? масъала?ои асосии патологияи умум? ва ?узъиро ?аллу фасл менамояд.
Ом?зиш дар То?икистон
[вироиш | вироиши манбаъ]Анатомияи эътилол? чун фанни муста?ил дар мактаб?ои олии тибб? таълим дода мешавад. Дар ДДТТ ба номи Абуал? ибни Сино онро аз соли. 1939 дарс меди?анд. Дар кафедраи анатомияи эътилол?, ки бо ташаббуси профессор П. В. Сиповский таъсис ёфта буд (1939), бисёр масъала?ои му?им ?алли хешро ёфтанд (мас., чанд намуди морфологии бемории ?о?ар му?аррар карда шуд, морфологияи гепатити гелиотроп? мавриди тад?и? ?арор гирифт ва ?айра). Дар тара??ии анатомияи эътилол? са?ми профессорон П. В. Сиповский, К. Н. Савина, Ю. В. Гулкевич, А. ?. ?оибов, Б. Д. Монастирская, А. В. Куркин ва дигарон калон аст.
?амчунин нигаред
[вироиш | вироиши манбаъ]Эзо?
[вироиш | вироиши манбаъ]Адабиёт
[вироиш | вироиши манбаъ]- Колесник Л. В., Виноградарство, Кишинёв, 1968;
- Никитин A. Анатомия, Панкова И. А., Анатомический атлас полезных и некоторые ядовитых растений, Л., 1982;
- Энциклопедия виноградарства, т. 1, Кишинёв, 1986;
- Бавтуто Г. А., Ерей Л. М., Практикум по анатомии и морфологии растений, Минск, 2002;
- Лотова Л. И., Ботаника: Морфология и анатомия высших растений, М., 2007.
Пайванд?о
[вироиш | вироиши манбаъ]
|
Портали ?Анатомия? |
|---|---|
|
Анатомия дар Викилу?ат |
|
Анатомия дар Викианбор |
|
|
Лои?аи ?Анатомия? |
- Анатомия // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
Сарчашма
[вироиш | вироиши манбаъ]- Анатомия // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии То?ик : [тахм. 25 ?.] / сарму?аррир А. ?урбонов ; 2011—2023, ?. 1). — ISBN 978-92025-08-07-3.
